о мицкевиче

Zbigniew Siemenowicz об Адаме Мицкевиче: 

JESZCZE RAZ O MICKIEWICZU. Od czasu do czasu powracamy do określenia narodowości tego czy innego slynnego człowieka, powiązanego z Litwą. Jeśli chodzi o jakiegokolwiek zwykłego rolnika lub dozorcę nazwiskiem Mickiewicz czy Kościuszko, żaden Białorusin czy Litwin nie ma zastrzeżeń, by się uważali za Polaka, najwyżej napomkną, ze z powodu nierozgarnięcia jego przodków, ów się spolonizował, natomiast jeśli chodzi o słynne postacie, naukowców, działaczy wojskowych lub politycznych, poetów lub pisarzy, już jest inaczej. Chociażby Mickiewicza każdy ciągnie na swoją stronę wbrew przekonaniom człowieka, czy też wbrew opinii wyrażanej o nim przez jego dzieci lub wnuków, którzy jak wiadomo określili się jako Polacy. Większość wypowiadających się pragnie podsunąć pod Mickiewicza etniczne pojęcie, chociaż takowe zaczęło kiełkować dopiero w czasach po śmierci poety. Adam Mickiewicz wyrósł w kulturze polskiej, jej obyczajach, chociaż był zakochany w Litwie, tyle że w jej jagiellonskiej tradycji. Szanował nie tylko to co polskie, ale także to co litewskie i co białoruskie. O tym świadczy jego zamiłowanie do prastarej Litwy, napisanie o niej wielu utworów, wysławiających jej dzieje i ludzi , nawet biorąc za podstawę język litewski wymyślał imiona(Grażyna, Żywila). Język białoruski też nie był mu obcy. Chociaż ze swoim serdecznym przyjacielem Janem Czeczotem na codzień rozmawiał po polsku , przyjaciel, by sprawić przyjemność Mickiewiczowi napisał wiersz na uzdrowienie przyjaciela w języku, który obok polskiego był słyszany w jego małej ojczyźnie, na Nowogródczyźnie, czyli po białorusku, chcąc sprawić mu przyjemność:

Jedziesz maleńki Adam

Hladzicie, a oń, a oń,

Da jon charaszeńki sam

Pad nim waranieńki koń

Załatom pojas ziaja

Aż od blasku snig taja

Warto pamiętać, że dla Czeczota i Mickiewicza przeszłość wielkiego Księstwa Litewskiego był czymś bliskim, czymś swoim, a sam Czeczot napisał cały cykl wierszy o książętach i wielkich działaczach starej Litwy(Narymundzie, Trojdenie, Giermuncie, Wojsiełku, Mendogu, Żywibundzie i td),

Adam Mickiewicz jest wielkim i może należeć jak do Polaków, tak do Litwinów i Białorusinów, a ziemia byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, jego ludzie , przyroda mają omalże mistyczny charakter, do nich wyraźnie widoczna nieudawana miłość poety. Do połowy 19 wieku pojęcie narodowości miało związek przede wszystkim z ziemia, na której się człowiek urodził, dlatego słowa Mickiewicza w liście do brata : " Nie chcę przestać być Litwinem" to wyraz miłości do ziemi ojczystej, czyli Litwy. Jednosześnie poeta niejednokrotnie mówił i pisał rozpoczynając ze słów "Nam, Polakom". W "Dziadach" spotykamy pozytywny obraz wiarusa, który mówi: "Chrześcijaninem jestem i Polakiem, Witam cię Krzyża i Pogoni znakiem".

Liczni Białorusini i Litwini pragna sobie przywłaszczyć Mickiewicza. W grę wchodzą podwójne standardy: każdy, kto się lituanizuje, lub białorutenizuje(ostanie co prawda jest curiosum, raczej chodzi o rusyfikację) jest dla nacjonalistycznie orientowanych Litwinów lub Białorusinów w porządku. Kto natomiast, chce zostać w swoim przywiązaniu do polskości i zostać sobą , być w zgodzie ze swoim sumieniem, uchodzi za coś w rodzaju corpus alienum w narzucanym paradygmacie nacjonalistycznym. Sporo Litwinów, jak diabeł krzyża boją się polskiego świadectwa na Litwie, częstokroć negując nawet jego istnienie, a zgodnie perswadując o mistycznej nagminnej polonizacji rodaków? Nawet ci najwięksi mają oznaki tej nacjonalistycznej choroby. Oto fragment III części „Dziadów” Adama Mickiewicza:

Pan z Litwy i po polsku? Nie pojmuję wcale. —

Ja myśliłem, że w Litwie to wszystko Moskale.

O Litwie, dalibógże! Mniej wiem niż o Chinach…

Klasyk litewskiej literatury, poeta Justinas Marcinkevičius, uważający widocznie, że Polaków na Litwie nie było, a zjawili się wyłącznie po akcji generała Lucjana Żeligowskiego, tak tłumaczy ten fragment, wypaczając zresztą jego sens:

Tai jūs iš Lietuvos? O aš maniau lig šiolei

Kad Lietuvoje nėra lietuvių, tik maskoliai

Pažįstu Lietuvą kaip Kiniją, deja…

Słowo Polacy jak po machnięciu różdżką magika wyparowało.

Mickiewicz z wielką niechęcią, nawet pogardą ustosunkowywał się do tych, kto rozpoczyna spory co jest litewskie, a co polskie czy białoruskie. Pisał: "Albo kłóci się Litwin z Polakiem o granice Niemna i o Grodno, i o Białystok?", nawet więcej i bardziej stanowczo pisze w "Księgach pielgrzymstwa polskiego": "Litwin i Mazur bracia są; czyż kłócą się bracia o to, iż jednemu na imię Władysław, drugiemu Witowt? Nazwisko ich jedne jest : nazwisko Polaków". Podczas wykładów wypowiada tyleż samo głosów krytycznych o Koronie Polskiej, jak i o Litwie, ponieważ najmniejsza niesnaska międzi nimi niezmiernie go denerwuje, tak samo jak i głupia buta. Polakom i Litwinom zarzuca , że "Politycy owych czasów, zwłaszcza na Litwie poczynają oswajać się z panowaniem Rosji, chcą zachować tylko szczątki narodowości polskiej". A więc, widać wyraźnie co niepokoi poetę. Wyglądają prostacko i szowinistycznie próby uczynić z poety wyłącznie Litwina lub Białorusina. Nie zapominajmy o tym, że dla francuskiego paszportu Adam Mickiewicz wybrał narodowość polską , a nie jakąś inną