Объявление

воскресенье, 13 июля 2025 г.

«Тарас на Парнасе» и «Энеида навыварат»



Энеіда навыварат

Хлапец няўвошта украсіў : упрыгожыу
Даступен, вецел : краткие прилагательные
неўзлюбіла : 
так яму запела : заспявала
такжа : таксама
Як быццам войта39 селязні : качары
Не ўвідзяць Рыму яго вокі : убачаць
Папарыцца ён там у бані, : лазня

Пашпорты дзержыць Апанас. : трымае

Вялі нам лазню пратапіць! : загадай

Адзежу трэба нам папрудзіць — : адзенне

Дуда вярлюем67 тут равела,
Сапелка68 гусыняй шыпела,

Тарасъ на Парнасѣ и другія бѣлорусскія стихотворенія
Анталёгія
Аўтар: Еўдакім Раманаў
1902 год


Завсёгды
Чуть зо́локъ : ледзь
съ пе́ршихъ пяту́ховъ : пеуняу
Хоть не трусливый я дѣти́на, : баязливы
Мядьвѣдя я ўжо не ўвидавъ, : убачыу
И птушки ёсь тамъ; дужа стройно[12]
Пяю́ть, полѣпши соловъя!  : спяваюць, зграбна
Помысливъ я тогды нямного:
Пришовъ я ближи,—што за лихо: ближэй
И не дяржи́тя за полу́! : трымайце
Плюгавый, дужа некрасивый, : непрыгожы

Што въ семина́рияхъ обучають, : навучаюць

Нябось, ня плохъ,—ня ўлѣ́зеть воръ! : дрэнны
Знать, и боги́ хозяйство водють, : гаспадарку
Коли свиньней держа́ть яны. : трымаюць

Боговъ ня можно сосчитать!.. : зличыць

То пімхвамь ибепю запяе́ть, : заспявае
Ти шутка жъ столькихъ накормить? : жарт
Сперва[32] дала ина капусту : спярша
Хоть не моё то, правда, дѣло : справа, мае
Няпту́нъ съ приго́жанькой ная́дой
Пошовъ въ прися́дку казака:
Ёнъ, мусить, ботовъ не жалѣвъ,— : шкадавау
И подъ дуду́ въ ладоши бивъ. : далони
И во́ якъ ёнъ яго спросивъ: спытау
И, быть якъ птгушки, потащили : пацягнули
Нясли́ на крыльляхъ, быть якъ вѣтеръ, : крылах

II. Панское игрище.


На кого яны похожи? : падобны
Всё, нехай сабѣ, якъ надо: трэба
Приготовились и ждуть: чакаюць
Начали́ ихъ обнимать; пачали, абдымаць
Глядь—обо́я обняли́ся, 

IV. Шумъ, крикъ, гомонъ у корчмѣ.


То въ при́сядки выкидаеть,
Ажны стогнеть подъ имъ полъ, : падлога
То голубца́ подбиваеть,
Ажны трасе́тца хохолъ.
«Ай чухъ! Каляринка,
Чаботики красны,— : прыгожыя
Кому блищать, кого любють
Твое́ вочки ясны?
Ставъ на мѣсти, подпрыгнувъ, : падскочыу
Ёмко, громко, ладный часъ! : емиста, гучна
Обнявши рукой за спинку,
Лявониху успрыгнувъ. : ускочыу
Той въ присядки, той выкидки,
Чупраны, якъ щеть дрожать, : дрыжаць
Ахъ, коли жъ я у матульки была,
Якъ вишенька у садочку цвѣла, : квитнела
Не жаль жа мнѣ, што яго узяли, : шкада
Тольки шкода, што ня крѣпко звязали: моцна


V. Въ могилевскомъ пріемѣ.

Вотъ коники—глядь, кругомъ : вакол
Мундиръ яго голубенькій, : блакитненьки
Мѣтить въ раздумьи глубокомъ : у роздуме глыбоким
Вотъ, съ кресла маршалъ схватився, : схапиуся
Штобъ бумаги всякъ складавъ, : паперы, усяляк

На очередь ему влѣзть. : чаргу

Некрутъ жалостно запѣвъ, : заспявау, жаласлива

VI. Весна гола перепала.

И давно порожни клѣти, 
Подержитка вожки слабо, : патрымай
Ў мужика хоть нѣту нитки, : няма
Вотъ панамъ не такъ то ловко: : спрытна
Якъ скотиной торговать, : гандляваць

VII. Женитьба Сопрона.

Хотѣвъ бы свадьбу починать, : вяселле
Да за кровъю Божаго свѣту не видать. : не бачна
«Треба намъ держатца свойго закона, : трымацца


PODANIA BIAŁORUSK
zebrane przez
WŁADYSŁAWA WERYHĘ
poprzedzono wstępem
PRZEZ
JANA KARŁOWICZA.

LWÓW.
DRUKARNIA POLSKA UL. SOBIESKIEGO L. 2«.
łTalcła<a.exxx autora.
1889.

na jazyce, w luzia

Pytanie przeto, czy powinniśmy mowę białoruską 
nazywać językiem, narzeczem, czy gwarą, 
wobec nieustalonego i elastycznego znaczenia orzeczeń 
powyższych, sprowadza się do pytania: w jakim sto­
sunku mowa białoruska zostaje do najpodobniejszycli 
do niej: które są te najpodobniejsze do niej mowy; ja­
kiem porównaniem ze znanemi nam innemi mowami 
zdołalibyśmy analogicznie wyrazić stopień podobieństwa 
i różnicy mowy białoruskiej względem najbliżej z nią 
spokrewnionych.
Jako rzecz niewątpliwą powiedzieć możemy, że 
mowa białoruska nie jest j ę z y k i e m, posiadającym 
piśmiennictwo i znaczenie polityczne, oraz że w gro­
madzie słowiańskiej należy do rodziny ruskiej, wraz 
z ukraińską i wielkoruską. Chodzi wiec tylko o ści­
ślejsze oznaczenie stopnia jej powinowactwa z dwoma 
temi językami.

Курачка и Пятушок : пеуник
тхне

Мазур

харашо кормиць : добра
тры нядели : тыдни
зачало вжо смярдець : пачало
многа и спрасила : спытала
хазяин : гаспадар
здесь сеу : тут 
начау : пачау
базар кушаць пакупаць : есци, кирмаш
сматры : глядзи
бальшом яйцэ : вяликим яйку

Тры Сыны

сад бальшы : вялики
каб убиць : забиць
убъю дика : забъю
хадяйства : гаспадарка
начне граць : пачне
в лом скастрыу (u polaków litewskich kostro siąg, kupa drzewa, chróstu)
развярнуу : разгарнуу
пастух павёу 
спрасиу : спытау
пажалеу : пашкадавау
хадяйства асталось : гаспадарка засталася

Прамудры Саламон 

дужа сильны : моцны
дванаццаць разбойникау
адвярнуу камянь : адгарнуу
праклятаю силаю : моцаю
дмухнула
дае оддых : адпачынак
убъю : забъю
паследняю змяю : апошнюю
з тага дерава, где : дрэва, дзе
буду ждаць : чакаць
украу падцяжки : шлейки
ждуць на няго : чакаюць
ждали два дни, ня прыждали : чакали
без ачоу : ачэй
мець вельку награду : узнагароду
да таяй, у кояй быу упярод : каторай
ждеця мяне : чакайце
буду небо и зямлю варачаць
  на вяселли маём : маим
тры дне : дни
вяселля началось : пачалося

Варабей : верабей

Пажди : пачакай
калыхаць

Трамсын

харошыя кветки: добрыя
прадамо
слонца
день харошы : добры
абмануць : падмануць
искаць таварау : шукаць
разлучыу
адазвалися : адгукнулися
едьма
даляя : далей
здравствуй, кони : добры дзень, витаю, пахвалёны
прыляциць крук
чаго трэба
чы маяш судину? : посуд
пад крылья круку : крылы
падой : падаи
стау харашэйшы : дабрэйшы, прыгажэйшы
спарыуся
жыве и сягодня : сёння

Сынки з месяцам в лобя

сама старша дачка : старэйшая
хустку бяленьку цяненьку : тоненькую
параджу два сыны : нараджу
у том дварэ : тым
два каты парадила : нарадзила
у поля авечки пасци : пасвиць
айцец ляжыць : бацька
яна настаяла : 
авечки пасвила
да такога дварца : палаца
пакинуу яе бярэмянную : цяжарную
далеча паплывуць : далека
стала у пакою видна : бачна

Лякай-камянь

пташка : птушка
деля встыду : сораму
ад сваих бацькоу
камяня абверняцца : ператворыцца
па пояс : пас
адкажа гэта слова
заусим : зусим
наумысьня паклыпау
па усем поли : усим
увидеу, шта кроу капнула : убачыу
ачнууся и мыслиу на яго : прачнууся, ачуняу
пазвольця : дазвольце
абярнууся: ператварыуся
у том пакои : тым
яго славам : словам
у сваю старану : бок
сваих двох дзяцей
видяць : бачаць
сягодняшни день : сенняшни

Воук

видиць на яблани пташка : бачыць, яблыня
у дварэ Жар-Птица : жар-птушка
харашэйша : прыгажэйша, дабрэйша - краткие прилагательные
Ачулися усе у дварэ : уси
з абручми 
увидау, шта вобруч харашэйшы за каня : убачыу, дабрэйшы
у том дварэ : тым
палавину вярсты : палову
успомни аба мне : узгадай, прыгадай
ты астауся : застауся
видиць  : бачыць
усе да двара : уси
ядзьмо разам
толька : тольки
видиць воук : бачыць
здауся убогим (прикинулся)
узнала яго : пазнала
разламали на паловы
адкинулася ад таго нарачонага : 
у сваю старану : бок
разламали на паловы
адкинулася ад таго нарачонага

Дванаццаць сыноу-сакалоу

Старшая гаворыць : старэйшая
выпралаб 
парадила б : нарадзила
палучыу тоя письмо : атрымау
видали на свеця : бачыли
видали на мора выспу : бачыли
паляцели усе : уси
харошы сад : прыгожы, добры
видали на свеця : бачыли
у том садя : тым
па тры гвозди убитыя : цвики
ускрось
у сваём дварэ : сваим
за тры дне : дни
па усём поли размятаць : усим

Лякай и крулеуна

знашоу умершага : памерлага
гэты умершы быу доужан шмат деняг : памерлы, павинен, грошай
усякаму пятую часць сплачу, шта ён доужан : усялякаму, частку, павинен
кажуць на няго : яго
В том касцели : тым
паждеця : пачакайце
начау малицца : пачау
начау : пачау
искаць : шукае
убираць косци : прыбираць
начне прасицца : пачне
трэба двох
отаж видиш : бачыш

Слуга стау каралём

дапрашывали : дапытвали
памиру вас : 
аставиу : заставиу
галаву далой : далоу
украу : скрау
пазволиу : дазволиу
ня видели : бачыли
з жаною : жонкаю
стали жыць умесця : разам

Двох брацей

старшы : старэйшы
на торг : гандаль
вази хаваць на магилки : могилки
узяу бизун пярвей у руки : спярша
зачау биць : начау
як шаснастку рублёу даси
прыказау : загадау
яны ня видяли : бачыли
таргаваць скуру : гандляваць

Сястра и брат

Айцец и матка умерла : бацька, памерла
усюду : усюды
у пояс упала : пас
деука : дзяучына
девачка : дзяучына
прэсная : 
харошая для мяне : добрая, прыгожая
пажорла : пажэрла
видна : бачна

Дедава и бабина дачка

падчарка
спради
аснуй, вытчы ... у сувойчык скачай
пакуль напасеш : пасвиш
мацоха заказала мне такую работу : замовила
што ты там видиш : бачыш
прадецца, снуюць, ткуць
у сувойчык звиняна
спрала
памагала : дапамагала
студня 
Круль видиць : бачыць
пазволилася : дазволилася

Юрка писар

адазвауся : адгукнууся
увидеу их : убачыу
усё да каждага адверняцца и пытая : кожнага, 

Пташэчча пива

кольки днёу : дзён
у сваю старану паляцели : бок

Варона

границу : мяжу
аступили яе и зачали пытацца
што у Вильни чуваць
у вашай старане 
як услышали : пачули
паляцела на рэку Вилию
чы ня увидиць рыбу, чы рака : убачыць
начау гаварыць : пачау
харошыя пёрки : добрыя, прыгожыя
развярнула : разгарнула

Диябал

Видиць яна : бачыць
ни за тоя, ни за сёя
Видиць матка : бачыць

Залаты маждер

бяды наберосся
панясу папробую : паспрабую
напраде
ни гола, ни акрыта
Зачыная южа круль па-польску яе учыць
мягкую пасцель на зямли : ложак
хату зачынила
каб помниу : памятау

Сирата

у старыка доч : стары, дачка
ня адявала : апранала
ня дала адецца : апрануцца
сягодня : сёння
прыбярэсся харашо : добра, прыгожа
харашо адета : добра, прыгожа апранута
малайцы мяне любили : хлопцы
харашо абдарана : добра, прыгожа
у дваих
пажалела : пашкадавала
стала харошаю деукаю
перъячка
харошы похараны дау : пахаванне

Баба сталетня

пры дачушца сваей : сваёй
абнимая : абдымае

Дурный сын

двох разумных
старшаму : старэйшаму
У другом царстве : другим
браты абачыли
чужастраняц : иншаземец

Комментариев нет:

Отправить комментарий